Η Λίνδος είναι για τους περισσότερους επισκέπτες ο πιο εντυπωσιακός αρχαιολογικός χώρος της Ρόδου. Το δραματικό φυσικό τοπίο ενισχύεται από τη γραφικότητα της πιο σύγχρονης πόλης, με την Ακρόπολη της Λίνδου να δεσπόζει σε έναν απότομο βράχο σε ύψος 116 μ. σαν ένα κυρίαρχο βάθρο που δεσπόζει πάνω από τη θάλασσα, πλαισιωμένη από πανίσχυρα οχυρωματικά τείχη.
Ενώ τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία θα τα βρείτε στην Ακρόπολη, ενδιαφέροντα ερείπια βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία μέσα στην πόλη και λίγο έξω από αυτήν.
Στην κορυφή της Ακρόπολης της Λίνδου βρίσκονται τα ερείπια της θεάς Αθηνάς Λίνδιας, ναοί του 4ου αιώνα π.Χ. καθώς και τα Προπύλαια, η μεγάλη ελληνιστική Στοά και το βυζαντινό παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη. Την εποχή των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, το κάστρο περιβάλλεται από ισχυρότερα οχυρωματικά τείχη, ενώ η περίοδος άνθησης της Λίνδου εκτείνεται ως ναυτική δύναμη μέχρι τον 19ο αιώνα.
Σύμφωνα με το μύθο, η λατρεία της Αθηνάς Λίνδια ήταν προελληνική, αν και αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τα σποραδικά ανασκαφικά ευρήματα. Η ιστορία του ιερού αρχίζει από τη γεωμετρική περίοδο (9ος αι. π.Χ.). Κατά την Αρχαϊκή περίοδο ο τύραννος της Λίνδου, Κλεόβουλος, αναβίωσε τη λατρεία και έχτισε ναό, πιθανότατα στη θέση παλαιότερου. Ο αρχαϊκός ναός είχε την ίδια δωρική τετραστυλική αμφίπλευρη κάτοψη με τον μεταγενέστερο.
Το ιερό προσεγγιζόταν από μια πρόχειρη σκάλα. Αφού κάηκε το 342 π.Χ., χτίστηκε ο σημερινός ναός με τα Προπύλαια και τη μνημειακή σκάλα. Η ελληνιστική στοά είναι μεταγενέστερη. Τον 3ο αι. π.Χ. εισήχθη η λατρεία του Πολιούχου Διός, αν και η Αθηνά παρέμεινε η κύρια θεότητα του ιερού. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ο ιερέας Αγλόχαρτος φύτεψε στο σημείο ελαιόδεντρα, και σύμφωνα με μια επιγραφή το Ιερό του Ψυρρή χτίστηκε κοντά στο ναό της Αθηνάς (2ος αι. μ.Χ.).
Αρχαιολογικός χώρος της Λίνδου
Ο αρχαιολογικός χώρος της Λίνδου εκτείνεται έξω και γύρω από την Ακρόπολη και περιλαμβάνει τα ακόλουθα μνημεία:
Θέατρο
Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου, κάτω από το ναό της Αθηνάς. Η κυκλική ορχήστρα και το αμφιθέατρο για τους θεατές ήταν σκαμμένα στην πλευρά του λόφου. Τα προεδρεία, τιμητικά καθίσματα γύρω από την ορχήστρα για τους επισήμους, σώζονται ακόμη. Το αμφιθέατρο έχει 19 σειρές καθισμάτων κάτω από το διάζωμα και 7 πάνω από αυτό. Οι τρεις πρώτες σειρές προορίζονταν επίσης για τους αξιωματούχους και χαμηλοί τοίχοι στις πλευρές τους τις χώριζαν από τις σκάλες του αμφιθεάτρου. Μόνο πέντε από τα εννέα cunei έχουν διασωθεί. Το θέατρο χωρούσε 1.800 θεατές.
Κτίριο με τέσσερις στοές
Υπάρχουν υπολείμματα ενός τετράπλευρου κτιρίου στην προέκταση του σκιού του θεάτρου. Στο εσωτερικό του κίονες και στις τέσσερις πλευρές στήριζαν μια κεκλιμένη στέγη και περιέβαλλαν μια υπαίθρια αυλή. Η είσοδος στη βορειοδυτική πλευρά διέθετε βεράντα (σειρά κιόνων) που έφερε επιστύλιο. Το κτίριο χωρούσε 1500-1700 θεατές και προοριζόταν για θρησκευτικές τελετές. Σε μεταγενέστερη περίοδο ο χώρος καταλήφθηκε διαδοχικά από τρεις χριστιανικές εκκλησίες.
Bουκόπιον
Στη Βίγλη, βορειοανατολικά της Ακρόπολης, βρισκόταν το Βουκόπιον, τόπος θυσιών, όπως υποδηλώνει και το όνομά του. 38 επιγραφές στους βράχους γύρω από τον τόπο προσδιορίζουν τον τόπο. Ένας ναΐσκος (μικρή εκκλησία) χτισμένος από μικρές πέτρες αγρού με ναό, πρόναο και είδος προθαλάμου περιείχε τις αναθηματικές προσφορές (πήλινα και χάλκινα ειδώλια κυρίως βοδιών) σε μια θεότητα προς το παρόν αγνώστου ταυτότητας (10ος-9ος αι. π.Χ.).
Τα νεκροταφεία της αρχαίας Λίνδου.
Τα νεκροταφεία της αρχαίας Λίνδου απλώνονται στη γύρω περιοχή- τα δύο σημαντικότερα ταφικά μνημεία είναι:
Ο τάφος του Κλεόβουλου
Αυτός δεν έχει καμία σχέση με τον τύραννο της Λίνδου, αλλά ήταν ο τάφος μιας πλούσιας οικογένειας. Πρόκειται για ένα κυκλικό οικοδόμημα με προσεκτικά χτισμένη τοιχοποιία και θολωτή στέγη. Η πόρτα του έχει γείσο διακοσμημένο με φοινικιές. Στο εσωτερικό ένα κρεβάτι λαξευμένο στο βράχο ήταν ένα είδος σαρκοφάγου και είχε κάλυμμα, το οποίο δεν έχει διασωθεί (2ος-1ος αι. π.Χ.). Ίχνη τοιχογραφίας και η ονομασία "Άγιος Αιμιλιανός" μαρτυρούν τη μετατροπή του σε χριστιανική εκκλησία σε μεταγενέστερη περίοδο.
Το Αρχοκράτειο
Στην τοποθεσία Καμπάνα στην Κράνα, στο λόφο δυτικά της Ακρόπολης, υπάρχει ένας λαξευμένος σε βράχο τάφος. Η εξωτερική πρόσοψη είναι διώροφη- ημικίονες στο ισόγειο στηρίζουν επιστύλιο με μετόπες και τρίγλυφα, ενώ στον επάνω όροφο πυλώνες εναλλάσσονται με τυφλά ανοίγματα. Στην πρόσοψη του πρώτου ορόφου στήθηκαν ταφικοί βωμοί με τα ονόματα των νεκρών χαραγμένα στις βάσεις τους. Στο εσωτερικό ένα πέρασμα οδηγούσε σε έναν χώρο για τις ταφικές τελετές. Συνολικά 19 τάφοι είναι χαραγμένοι στους τοίχους αυτού του θαλάμου. Στις πλευρές της αίθουσας εναλλάσσονται κίονες με γύψινα πάνελ. Η σύγχρονη ονομασία της "Φραγκοκκλησιά" υποδηλώνει ότι την εποχή των ιπποτών χρησιμοποιούνταν ως εκκλησία.
Ο Ναΐσκος του Ταξιάρχη Μιχαήλ Στρατηλάτη βρίσκεται κάτω από την πλατεία του χωριού.
Υπάρχει ρηχή κόγχη με μεταβυζαντινή παράσταση του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Ψυχοπομπού. Τα ίχνη παλαιότερων τοιχογραφιών το χρονολογούν στη βυζαντινή περίοδο. Δυτικά του, κοντά στα λείψανα του μουσουλμανικού νεκροταφείου, υπάρχει ρηχή κόγχη με παράσταση έφιππου αγίου, πιθανόν του 15ου αι. Τα λείψανα αυτά είναι γνωστά ως Άγιος Γεώργιος Καμμένος.
Η εκκλησία της Παναγίας
Η εκκλησία του χωριού είναι επιμήκης με εγκάρσιο κλίτος ελεύθερου σταυροειδούς τύπου. Το 1489 ο Μέγας Μάγιστρος Pierre d'Aubusson έδωσε χρήματα για την επισκευή της εκκλησίας και την κατασκευή ενός προθαλάμου με θολωτό βόθρο γι' αυτήν. Στη νότια πλευρά του μικρότερου καμπαναριού διακρίνονται το θυρεό του μεγάλου άρχοντα και του διοικητή του κάστρου, Pierre d'Aymer. Οι τοιχογραφίες στην εκκλησία διατηρούνται ακόμη. Η παλαιότερη επιγραφή δίνει την ημερομηνία 1637. Ωστόσο, η ζωγραφική στην εκκλησία στο σύνολό της αναφέρεται ως έργο του ζωγράφου Γρηγορίου από τη Σύμη, το 1779.
Άγιος Γεώργιος Χωστός
Μια εγγεγραμμένη σταυροειδής εκκλησία με τρούλο, η οποία βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού. Στην αψίδα του ιερού υπάρχουν πέντε στρώματα τοιχογραφίας που ανήκουν στη μεταεικονομαχική περίοδο του 2ου μισού του 12ου αι. και στους μεταβυζαντινούς χρόνους.
Άγιος Γεώργιος Παχυμαχιώτης
Αυτή η εγγεγραμμένη σταυροειδής εκκλησία με τρούλο χρονολογείται στο 1394/95 σύμφωνα με μια επιγραφή στη νότια πλευρά της πρόσοψης της αψίδας. Διακοσμείται με ολόσωμους αγίους με πολυτελείς ενδυμασίες στο νότιο τοίχο του ναού, ιεράρχες κάτω από την αψίδα του ιερού και τμήμα παράστασης της Ανάληψης στο θόλο.
Εκκλησία του Αγίου Μηνά
Πρόκειται για τον ίδιο τύπο με τον Άγιο Γεώργιο Χωστό. Έχει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του τέλους του 12ου αι. που είναι ύστερες Κομνηνές στο ύφος, αλλά του 15ου αι. στη χρονολογία.
Άγιος Δημήτριος
Μια μικρή εκκλησία με θολωτό βαρέλι βορειοανατολικά της εισόδου στην Ακρόπολη. Σε μια τυφλή αψίδα στον βόρειο τοίχο της μπορεί να δει κανείς έναν έφιππο Άγιο Δημήτριο του 15ου αι.
Στην τοποθεσία Βίγλη κάτω από τον ανατολικό βράχο της Ακρόπολης έχουν βρεθεί το ψηφιδωτό δάπεδο και η μαρμάρινη επένδυση μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που χρονολογείται στον 5ο αι.
Το σύγχρονο χωριό της Λίνδου
Η είσοδος του χωριού βρίσκεται στα βόρεια, από τη μοναδική πλατεία του, η οποία χρησιμοποιείται σήμερα ως χώρος στάθμευσης και έχει ένα μεγάλο δέντρο στη μέση και μια μικρή βρύση με πολλά χαρακτηριστικά από την εποχή των Ιπποτών. Οι βράχοι πίσω και πάνω από αυτήν θυμίζουν αρχαία υδραγωγεία. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται επίσης το νεκροταφείο, το οποίο περιλαμβάνει την εκκλησία της Φανερωμένης. Λίγο πιο πέρα και κάτω από την πλατεία βρίσκονται τα απομεινάρια του μουσουλμανικού νεκροταφείου που περιλαμβάνει λίγους τάφους, των οποίων οι τυπικοί επιτύμβιοι δείκτες έχουν κατεδαφιστεί. Το σχολείο έχει μεταφερθεί στην πλευρά του Μεγάλου Γιαλού και το παλιό κτίριο, δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας, χτισμένο σε νεοκλασικό ρυθμό, χρησιμοποιείται σήμερα από τοπικό σύλλογο για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Οι δρόμοι της Λίνδου είναι ένας λαβύρινθος από συνεχόμενα κτίρια, κυρίως με εσωτερικές αυλές. Τα περισσότερα σπίτια έχουν επίπεδες στέγες, αλλά κάποια ποικιλία τύπων μπορεί να παρατηρηθεί μεταξύ των κτιρίων που δεν έχουν επηρεαστεί από τον χρόνο και τις αλλαγές χρήσης και σχήματος. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή τους είναι είτε η τοπική λατομική πέτρα του Πόρου είτε πέτρες από χωράφια που έχουν επιχριστεί και ασβεστωθεί. Τα σπίτια της Λίνδου έχουν όλα κοινά χαρακτηριστικά, αλλά μπορούν να χωριστούν σε διαφορετικές κατηγορίες: απλά που θυμίζουν τις εξοχικές κατοικίες του νησιού, σπίτια με αυλή και αρχοντικά.
