Image © Rhodes Guide / RhodesGuide.com

Ο αρχαιοελληνικός πολιορκητικός πόλεμος

Παρόλο που οι περισσότερες ελληνικές πόλεις-κράτη, εκτός από τη Σπάρτη, διέθεταν οχυρώσεις από τα πρώτα χρόνια, ο πολιορκητικός πόλεμος ήταν μια περίεργα απούσα υπόθεση στην Αρχαία Ελλάδα για μια παρατεταμένη περίοδο, καθώς δεν υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις για πολιορκίες από το 1100 - 490 π.Χ..

Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πολιορκητικός πόλεμος εφαρμοζόταν εκτενώς σε γειτονικές περιοχές, κυρίως από τους Αιγύπτιους και τους Πέρσες, η απουσία του στον ελληνικό κόσμο είναι κάπως αναπάντεχη. Στην πραγματικότητα, ο πολιορκητικός πόλεμος ήταν απλώς ασύμβατος με τις ελληνικές στρατιωτικές παραδόσεις της εποχής, καθώς και με την κοινωνικοπολιτισμική νοοτροπία των ελληνικών πόλεων-κρατών.

Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των δημοκρατικών αξιών και του οπλιτικού πολέμου, όπως αναπτύχθηκε κατά την αρχαϊκή περίοδο, καθιστούσε τη βίαιη πολιορκία μιας άλλης ελληνικής πόλης πολύ περίπλοκη και μάλιστα ντροπιαστική στα μάτια ενός Έλληνα πολίτη-στρατιώτη.


Ωστόσο, με τον ερχομό των Πελοποννησιακών Πολέμων και τη γενική εγκατάλειψη των προηγούμενων κανόνων πολέμου, ο πολιορκητικός πόλεμος γίνεται μια πολύ αποτελεσματική και δημοφιλής μέθοδος, αντανακλώντας τη γενική έλλειψη εμπάθειας που χαρακτηρίζει αυτή τη σύγκρουση. Οι πόλεις προσπαθούσαν να προστατεύσουν τα προάστιά τους, τους δρόμους ανεφοδιασμού και τα λιμάνια τους.

Πιο συγκεκριμένα, η Αθήνα κατασκεύασε τα Μακρά Τείχη κατά τα πρώτα στάδια της σύγκρουσης. Η κατασκευή διήρκεσε από το 462-450 π.Χ., ενώ τα τείχη εκτείνονταν σε μήκος 7 χιλιομέτρων και έφταναν από την Αθήνα μέχρι το λιμάνι της πόλης, τον Πειραιά. Παρά την ήττα των Αθηναίων το 457 π.Χ., η ολοκλήρωσή τους εξασφάλισε ότι η Αθήνα δεν θα έμενε ποτέ στο μέλλον χωρίς προμήθειες, ενώ ως επί το πλείστον έγινε νησί στην ηπειρωτική χώρα και καμία χερσαία δύναμη δεν μπορούσε να την κατακτήσει. Η κατασκευή αυτή διαμόρφωσε την αθηναϊκή στρατηγική του 5ου αιώνα, η οποία επικεντρώθηκε στη ναυτική κυριαρχία αντί του χερσαίου πολέμου, αλλά και τη γενικότερη αμυντική νοοτροπία της κλασικής περιόδου.

Η ύπαρξη των Μακρών Τειχών και η απουσία τακτικών ναυμαχιών ή χερσαίων μαχών μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης παρέτειναν τον πόλεμο και έδωσαν ώθηση σε εναλλακτικές μεθόδους, όπως οι τακτικές αντάρτικου, οι επιδρομές και οι στρατηγικές καμένης γης. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, είχε διαμορφωθεί ένα τυπικό μοτίβο σε σχέση με τα Μακρά Τείχη: οι Σπαρτιάτες έστελναν στρατούς να κάνουν επιδρομές στην επαρχία της Αττικής για να αναγκάσουν τις αθηναϊκές δυνάμεις να εγκαταλείψουν την πόλη τους, ενώ οι Αθηναίοι παρέμεναν εντός των τειχών τους και έστελναν το ναυτικό τους να κάνει επιδρομές σε πόλεις της Πελοποννήσου. Και οι δύο τακτικές επικρίθηκαν από σύγχρονους και μεταγενέστερους συγγραφείς. Αυτό το τυπικό μοτίβο ήταν τελικά καταστροφικό και για τις δύο πόλεις-κράτη, ιδίως για την Αθήνα.

Αν και κατάφεραν να αποφύγουν τις χερσαίες μάχες εναντίον του σπαρτιατικού στρατού, οι σπαρτιατικές επιδρομές έπληξαν σκληρά την αθηναϊκή οικονομία, ενώ το γεγονός ότι ο πληθυσμός βρισκόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου εντός των τειχών της πόλης σε πολλές περιπτώσεις σπαρτιατικής επίθεσης, είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση επιδημιών που αποδεκάτισαν τον πληθυσμό, ιδιαίτερα το 430 π.Χ. Προς το τέλος του πολέμου και ιδιαίτερα μετά τη σικελική εκστρατεία τα αθηναϊκά τείχη αποτέλεσαν τη μοναδική άμυνα της πόλης-κράτους που την προστάτεψε από μια ολοκληρωτική ήττα. Στο τέλος του πολέμου, οι Σπαρτιάτες αναγκάστηκαν να επενδύσουν στο ναυτικό τους, καθώς ήταν ο μόνος τρόπος να υποτάξουν οποιαδήποτε περαιτέρω αθηναϊκή αντίσταση.

Θεματικές ενότητες άρθρων


Κριτικές & σχόλια για Ο αρχαιοελληνικός πολιορκητικός πόλεμος

κάντε κλικ εδώ για να προσθέσετε το σχόλιο σας!
Δεν υπάρχουν ακόμα κριτικές. Γίνετε ο πρώτος που θα γράψει μία χρησιμοποιώντας την παρακάτω φόρμα!

Πείτε μας τη γνώμη σας για Ο αρχαιοελληνικός πολιορκητικός πόλεμος
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο ή το μέρος (προαιρετικά)

Feedback